Rabu, 03 November 2010

Tentang Bahasa Sunda Part II

II.                 PELAJARAN DASAR
Dalam pelajaran dasar, kita akan belajar:
·         menyapa,
·         berkenalan, dan
·         bercerita.
.
1.1.        Menyapa
Narator: Dalam pelajaran menyapa, kita akan belajar tentang:
-           menyapa,
-          menanyakan kabar, dan
-          mengucapkan salam perpisahan.
Klik Tombol Play untuk melihat video percakapan.

A.      Dialog/Percakapan
Tokoh
Sunda
Indonesia
Tedi:
punten
punten
Wulan:
mangga
mangga
Tedi:
Wilujeng énjing, Bu Wulan.
Selamat pagi, Ibu Wulan.
Wulan:
Wilujeng énjing. Éh geuning Pa Tédi, kumaha damang?
Selamat pagi. Rupanya pak Tedi, apa kabar?
Tedi:
Alhamdulillah séhat, kumaha sawalerna?
Alhamdulillah sehat, bagaimana dengan anda?
Wulan:

Pangésto. Badé teras kamana ieu téh?
Baik. Anda mau pergi kemana?
Tedi:
Oh, ieu badé ngajemput pun anak. Mangga atuh permios.
Oh, saya mau menjemput anak saya. Kalau begitu saya Permisi .
Wulan:
mangga!
silahkan!

B.      Vocabulary
No
Sunda
Indonesia
1.    
Wilujeng énjing
Selamat pagi
2.    
Wilujeng siang
Selamat siang
3.    
Wilujeng wengi
Selamat malam
4.    
Kumaha damang?
Apa kabar?
5.    
Mangga
Silahkan
6.    
Permios
Permisi
7.    
Wilujeng kantun
Selamat tinggal
8.    
Tepang deui sanés waktos
Bertemu lagi lain waktu
9.
Badé teras kamana?
Mau pergi kemana?

C.      Grammar
I.                    Kalimat Tanya (Kalimah Pananya)
Kalimat tanya (pananya) adalah kalimat yang isinya menanyakan suatu hal pada orang lain dan mengharapkan respon berupa jawaban. Dalam bahasa tulisan biasa diakhiri dengan tanda tanya (?)
Cara membangun kalimat tanya bisa dengan cara:
a.       Menambah intonasi tanya pada kalimat. Dengarkan baik-baik intonasi kalimat di bawah ini!
Contoh:
budak téh katabrak mobil. (anak itu tertabrak mobil.)
menjadi
budak téh katabrak mobil? (anak itu tertabrak mobil?)

b.      Menambahkan kata-kata tanya seperti  naha’ (mengapa), ‘iraha’ (kapan), dsb.
budak téh katabrak mobil (anak itu tertabrak mobil.)
menjadi
naha budak téh katabrak mobil? (mengapa anak itu tertabrak mobil?)

D.      Latihan
I.                   DIALOG (ada suara dan gambar yang menjelaskan situasi)
Perintah: Dengarkan dialog, lalu klik pada jawaban yang anda anggap benar!

1.       Punten
a.       Rampés
b.      Dihapunten
c.       Mangga
2.       Kumaha damang?
a.       Pangésto.
b.      Alhamdulillah, teu damang.
c.       Damang.
3.       Mangga atuh permios!
a.       Mangga
b.      Punten
c.       Permios

II.                 Kata Tanya
Isilah Kotak di Bawah ini dengan kata tanya yang sudah disediakan
No
PERTANYAAN

1.
............ nu nganggo acuk beureum téh?
a.       Dimana
2.
............ bumina?
b.      Saha
3.
............ bapa badé sumping téh?
c.       Iraha
4.
Badé teras ................. Ibu?
d.      Naha
5.
....... Ibu teu acan sumping nya?
e.      Ka mana
Jawaban:
1.       b
2.       a
3.       c
4.       e
5.       d

1.2.                   Berkenalan

Pada Pelajaran ini, kita akan belajar tentang:
-          Memperkenalkan diri
-          Menanyakan asal
-          Menanyakan tempat tinggal
Perintah: Klik Play untuk melihat Video percakapan!


A.        Dialog/Percakapan
Tokoh
Sunda
Indonesia
Iwan:
Wilujeng siang, bu. Nepangkeun, wasta abdi Iwan.
Selamat siang, bu. Perkenalkan, nama saya Iwan.
Dewi:
Abdi Déwi. Kumaha damang?
Saya Dewi. Apa kabar?
Iwan:
Alhamdulillah, saé. Kumaha sawalerna?
Alhamdulillah, baik. Bagaimana dengan anda?
Dewi:
Pangésto. Dupi iwan kawit ti mana?
Baik. Dari mana anda berasal Iwan?
Iwan:
Abdi kawit ti Garut. Ayeuna nuju nyuprih élmu di UPI Bandung. Dupi Bu Déwi?
Saya berasal dari Garut. Sekarang sedang menuntut ilmu di UPI Bandung. Bagaimana dengan Bu Dewi?
Dewi:
Abdi kawit ti Tasik. Ayeuna abdi ngawulang basa Sunda di SMA Pasundan Bandung.
Saya berasal dari tasik. Sekarang saya mengajar bahasa Sunda di SMA Pasundan Bandung.
Iwan:
Janten ayeuna Ibu nganjrek di Bandung?
Jadi sekarang ibu tinggal di Bandung?
Dewi:
Sumuhun, dupi Iwan nganjrek di mana?
Iya, kalau Iwan tinggal di mana?
Iwan:
Abdi mah nganjrek di Dago. Salam wanoh wé ti abdi.
Saya tinggal di Dago. Salam kenal dari saya.
Dewi:
Muhun sami-sami.
Ya, sama-sama.

B.        Vocabulary
No
Sunda
Indonesia
Catatan
1.        
nepangkeun
perkenalkan

2.        
wasta
nama
Digunakan untuk diri sendiri c/o: wasta abdi = nama saya
3.        
kawit
asal

4.        
jenengan
nama

5.        
kakasih
nama

6.        
ayeuna
sekarang

7.        
ngawulang
mengajar

8.        
pangaresep
kesukaan

9.        
nganjrek
tinggal
Biasanya digunakan untuk tinggal sementara
10.    
wanoh
kenal

11.    
sami-sami
sama-sama



C.        Grammar
Basa Lemes (Bahasa Halus)
Dari dialog perkenalan dapat kita saksikan bahwa bahasa Sunda yang digunakan adalah ragam bahasa halus. Bahasa halus biasa digunakan kepada seseorang yang lebih dihormati baik dari segi pangkat, kedudukan, atau umur. Selain dari itu juga biasa digunakan kepada orang yang baru pertama kali berjumpa. Bahasa Halus dibagi menjadi dua, yaitu bahasa halus untuk diri sendiri, dan bahasa halus untuk orang lain.
a.       Bahasa Halus untuk diri sendiri adalah ragam bahasa yang digunakan khusus untuk diri sendiri atau sesama ketika berbicara pada seseorang yang lebih tua atau dihormati. Bahasa halus untuk diri sendiri juga digunakan ketika kita berbicara kepada orang yang belum kita kenal.
-          Abdi badé mondok (saya mau tidur)
-          Abdi nuju neda (saya sedang makan)
b.      Bahasa halus untuk orang lain, adalah ragam bahasa yang digunakan kepada diri orang lain yang kedudukan, umur, atau statusnya lebih dihormati atau belum saling kenal.
-          Bapa nuju kulem  (Bapak sedang Tidur)
-          Ibu nuju tuang (Ibu sedang Makan)


KOSAKATA BAHASA HALUS
No
Basa Halus untuk diri sendiri
Bahasa Halus Untuk Orang Lain
B. Indonesia
1
wangsul
mulih
pulang
2
bantun
candak
mengambil
3
neda
tuang
makan
4
dongkap
sumping
datang
5
calik
linggih
duduk
6
nguping
ngadangu
mendengar
7
mios
angkat
pergi
8
rorompok
bumi
rumah
9
mondok
kulem
tidur
10
ningal
ningali
melihat
11
sasanggem
sasauran
berbicara
12
mésér
ngagaleuh
membeli
13
hilap
lali
lupa
14
isin
lingsem
malu
15
terang
uninga
tahu
16
naros
mariksa
memeriksa
17
nyuhunkeun
mundut
meminta
18
masihan
maparin
memberi


D.        Latihan
1.       Ti mana Kawit téh?
a.       Abdi teu acan ngawitan
b.      Abdi kawit ti tatadi
c.       Abdi kawit ti Cianjur
2.       Nepangkeun.....
a.       Dupi ibu saha?
b.      Wasta simkuring Iwan
c.       Jenengan Bapa téh Oman.
3.       Hatur nuhun............
a.        Mangga
b.      Sami-sami
c.       Rampés
4.       Abdi nembé dongkap, bapa teu acan.....
a.       Datang
b.      Jol
c.       Sumping
5.       Bapa tos kulem, abdi teu tiasa ........
a.       Saré
b.      Héés
c.       mondok
6.       Mangga Bu, abdi permios badé .........
a.       Balik
b.      Mulih
c.       wangsul






1.3.           Bercerita
Pada pelajaran ini, kita akan belajar:
-          Menceritakan tentang diri sendiri
-          Menceritakan tentang keluarga
Perintah: Klik play untuk mendengarkan cerita!

A.        Cerita
Tokoh
Sunda
Indonesia
Asep
Nami abdi Asép Sutisna, ngan di bumi mah sok dilandih Aép waé.
Nama saya Asep Sutisna, tapi di rumah biasa dipanggi Aep.
Adi-adi kuring nyebutna téh kang Aép, ari si tétéh mah nyebutna Aép waé.
Adik-adikku memanggilku Kang Aép, sedangkan kakak perempuanku memanggilku Aep.
Kabiasaan kitu téh pédah ti leuleutik sok dilandih kitu ku indung jeung bapa.
Kebiasaan itu dikarenakan sebutan yang biasa digunakan ayah dan ibuku ketika aku masih kecil.
Pun Bapa téh jenenganana Dadang, sedeng pun biang jenenganana Lilis.
Ayah saya bernama Dadang, dan Ibu saya bernama Lilis.

Abdi gaduh raka istri, Susi namina.

Saya mempunyai kakak perempuan, Susi namanya.
Abdi ogé gaduh rayi dua, lalaki, Panji jeung Andi.
Saya juga punya dua adik laki-laki, Panji dan Andi.
Lebaran ayeuna kaleresan di bumi téh nuju karempel sadaya kulawarga.
Lebaran sekarang kebetulan di rumah sedang berkumpul semua keluarga.
Aya nini, aki, emang, bibi, uwa, dugi ka baraya nu tarebih gé kempel sadayana.
Ada nenek, kakek, paman, bibi, paman (kakak ibu/bapa), sampai saudara jauh semuanya berkumpul.

B.        Vocabulary
No
Sunda
Indonesia
Catatan
1.        
bumi
rumah

2.        
dilandih
dipanggil

3.        
kang/akang
panggilan pada kakak laki-laki atau laki-laki yang umurnya lebih tua.

4.        
tétéh
panggilan pada kakak perempuan atau perempuan yang umurnya lebih tua.

5.        
indung
ibu

6.        
bapa
ayah

7.        
pun bapa
ayah saya
Bahasa halus untuk diri sendiri
8.        
pun biang
ibu saya
Bahasa halus untuk diri sendiri
9.        
raka
kakak
Bahasa halus
10.    
istri
perempuan

11.    
rayi
adik
Bahasa halus
12.    
lalaki
lelaki

13.    
kulawarga
keluarga

14.    
nini
nenek

15.    
aki
kakek

16.    
emang
paman laki-laki

17.    
bibi
bibi

18.    
uwa
kakak laki-laki/perempuan ibu/ayah.

19.    
baraya
saudara

20.    
tarebih
jauh



C.        Grammar
KATA KERJA
Perhatikan kalimat berikut:
Bapa maca koran (Bapa sedang membaca koran)
Kalimat tersebut terdiri dari susunan kata
‘Bapa’ yang menunjukan benda
‘Maca’ yang menunjukan aktivitas (pekerjaan)
‘Koran’ yang menunjukan benda

Maka Secara tradisional dapat kita tentukan bahwa maca adalah kata kerja.
Kata kerja adalah sejumlah kata yang memiliki ciri-ciri seperti:
1.       Mempunyai makna bawaan seperti proses, keadaan, atau kelakuan.
2.       Kata kerja bisa dijadikan bentuk kalimat perintah. Contoh: lumpat (lari!),
3.       Kata kerja bisa didahului kata negatif henteu (tidak).  contoh: ‘henteu lumpat’ (tidak lari)
4.       Bisa didahului kata bari (sambil).  Contoh: bari lumpat (sambil berlari), bari dahar (sambil makan), dsb.
5.       Bisa diikuti kata kalawan (dengan) + kata sifat. Contoh: nyarandé kalawan tumaninah (bersandar dengan tenang)

D.        Latihan
Perintah: Dengarkan baik-baik yang akan diucapkan, kemudian klik pada gambar jawaban anda.


Ket:
Gbr 1: Menyapu
Gbr 2: Tidur
Gbr 3: Makan
Gbr 4: Membaca
Gbr 5: Memasak
Gbr 6: mandi




D.2. LATIHAN 2 (Hubungan Kekerabatan)
Drag kata bahasa Sunda dan letakan pada jawaban yang benar!
1.
Nenek
Indung
2.
Kakek
Bapa
3.
Ayah
Aki
4.
Ibu
Nini
5.
Adik
Adi
6.
Kakak perempuan
Tétéh
7.
Kakak Laki-laki
Emang
8.
Paman
Akang
9.
Bibi
Uwa
10.
Kakak Ibu/ayah
bibi

Tidak ada komentar:

Posting Komentar